CECHY MAKROSKOPOWE
|
Owocniki bulwiaste, guzowate o nieregularnych kształtach, rzadziej regularne, owalne. Czasem z wyraźnym wgłębieniem - ostiolum - prowadzącym w głąb owocnika. Wielkość dojrzałych owocników 2-5 cm. W warunkach polskich w zimniejszych latach dojrzałe owocniki często nie przekraczają 2 cm średnicy. Powierzchnia owocnika czarna, brązowa, czasem z wyraźnymi tonami bordowymi. Młode owocniki wyraźnie brodawkowane. Brodawki drobne, lekko zaostrzone, piramidalne, najczęściej pięcio- lub sześciokątne. W późniejszym okresie brodawki ulegają spłaszczeniu i powierzchnia owocnika przybiera formę spękaliny, a miejscami sprawia wrażenie całkiem gładkiej. Gleba owocników najpierw przeźroczysta, hialinowa, potem szarawa, w końcu szaro-brązowa, czasem z lekkim bordowym lub fioletowym odcieniem. Gleba poprzecinana licznymi, białymi, nieregularnymi żyłkami tworzącymi marmurkowaty wzór. Miąższ twardy, zwarty, o słodkawym, orzechowym smaku i łagodnym zapachu z wyraźną czosnkową nutą.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Dojrzałe zarodniki w workach
|
Perydium plektenchymatyczne, zbudowane z grubościennych, chaotycznie splątanych strzępek 5-8 μm. Zewnętrzna warstwa strzępek zabarwiona na ciemnobrązowo, głębiej strzępki bladożółtawe aż do hialinowych. Worki owalne, elipsoidalne, rzadziej kuliste na krótkich trzonkach. Wielkość worków 80-150 x 50-80 μm. Worki 1-4 zarodnikowe, najczęściej 3-zarodnikowe. Zarodniki elipsoidalne do wąskoelipsoidalnych, żółto-brązowe do ciemnobrązowych. Wielkość zarodników 30-70(85) x 20-40 μm, Q=1,5-1,9. Zarodniki pokryte siateczką, nieregularnych, średnich alweoli 4-8 μm. Końce siateczki wyciągnięte w krótkie, często zakrzywione kolce 2-4 μm. Na dłuższej osi zarodnika 5-9 (10) alweoli.
|
 |
 |
Przekrój perydium
|
Strzępki perydium |
Dojrzałe zarodniki w workach |
|
SIEDLISKO
|
Tuber macrosporum występuje wyłącznie w glebach zasobnych w węglan wapnia. Jest gatunkiem raczej ciepłolubnym. Owocniki pojawiają się latem, a pełną dojrzałość osiągają późną jesienią. Wyrastają w lasach mieszanych lub liściastych mikoryzując z wieloma gatunkami drzew liściastych. W warunkach polskich T. macrosporum zajmuje stanowiska na południowych silnie nasłonecznionych stokach, w otwartych na południe lub południowy zachód, osłoniętych od wiatru kotlinach. Wyrasta w niezbyt starych, prześwietlonych lasach dębowych lub bukowych, w miejscach pozbawionych roślinności zielnej. Owocniki pojawiają się gromadnie, stosunkowo niegłęboko pod powierzchnią gleby 1-4 cm. Rzadko wyrastają również semihypogeicznie.
|
WYSTĘPOWANIE
|
W chwili odkrycia pierwszego stanowiska Tuber macrosporum nie były znane doniesienia o występowaniu tego gatunku na obszarze Polski. W Europie środkowej i południowej gatunek znajdowany regularnie, choć nigdzie nie jest zbyt częsty.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska DF 66, Babice k. Chrzanowa , Listopad 2010
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF67, Alwernia k. Chrzanowa, Październik 2011
Beskid Śląski DG 01, Kropiowice k. Cieszyna , Listopad 2011
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 77, Czernichów k. Skawiny, Październik 2017
|
UWAGI
 Masowy wysyp owocników T.macrosporum
|
Tuber macrosporum należy do gatunków trufli jadalnych. Jest wysoko ceniona za swoje walory smakowe i aromat z wyraźną nutą czosnku. W wielu krajach Europy południowej i na Bałkanach jest uprawiana w warunkach półnaturalnych lub sztucznych.
W okresie od 2010-2020 monitorowano intensywność wzrostu T. macrosporum na odkrytych stanowiskach. W badanym okresie najniższą temperaturę roczną zanotowano w 2010 i 2012 roku. W tych latach owocniki pojawiły się w dużej ilości, choć były niewielkie, często silnie uszkodzone przez larwy owadów i rzadko osiągające pełną dojrzałość. W pozostałych latach - a w szczególności w okresie 2015-2020 – owocniki pojawiały się masowo, osiągały znaczne rozmiary i w pełni dojrzewały już w październiku. W zimnych latach 2010 i 2012 nie stwierdzono wcale lub stwierdzono pojedyncze owocniki innych gatunków czarnych trufli. Można więc sądzić, że T. macrosporum znajduje w pewnych regionach Polski wystarczające warunki do powtarzalnego, corocznego wzrostu.
Polska nazwa gatunku to trufla wielkozarodnikowa
|
